سخنی مختصر در انواع مختلف بسط و تکسیر علم جفر

سخنی مختصر در انواع مختلف بسط و تکسیر علم جفر

جفر در لغت به معنای پوست بزغاله میباشد و چون اولین بار بر روی پوست بزغاله نوشته شده ، آنرا جفر نام نهاده اند. واقع بر این است که علوم تجربی فاقد توان و قدرت کافی برای اثبات بسیاری از علوم است.

علم جفر همان علم الحروف و انواع و اقسام بسطهاست (روشهای مختلفی برای بسط حروف وجود دارد: بسط ارتقا ، بسط ابدال ، تملیک ، بسط تزویج ، بسط تکاثر ، بسط تسافر ، بسط تناصف ، تدویر ، تمازج ، ترفع و….. که بطور کلی سیصد و شصت نوع بسط و تکسیر را میتوانیم شمارش نماییم که غالب تکسیرات زیرمجموعه تکسیر صدر موخر و تکسیر موخر صدر هستند) . در علم جفر ، نام سائل و پدر یا مادرش به همراه لحاظ کردن زمان و جمله مورد سوال برای رسیدن به جواب مربوطه اهمیت دارد. روشهای مختلف جفری وجود دارد که معمولا باید در آنها از ریاضی و نجوم استفاده نمود. در زمینه جفر ، کتاب جفر جامع که مشتمل بر جداول ۲۸ در ۲۸ و در ۷۸۴ صفحه میباشد بسیار مورد توجه است که در روشهای مهم برای مستحصله گرفتن ، استفاده از آن پیشنهاد میشود. (به سخن دیگر ، دانستن ۷۸۴ نوع مربع جفری ، در محاسبات بسیار مهم است. در مورد مستحصله یا چکیده باید خاطر نشان سازیم که مثلا در جفر صدیقی و بعبارتی پانزده سطری ،  استحصال یک جمله از پانزده سطر است ) . واقع امر بر این است که مستحصله ، خود یکی از مراتب تکسیر حروف است.

دوایر در جفر و اوفاق و تکسیر بی پایان است و حقایق و عجایبی در این جداول اوفاقی است که در اینجا مجال سخن نیست.

بطور معمول مراحل یک راه حل جفری در جفر کبیر را میتوان بدین گونه برشمرد :

* عدد گیری از حروف پرسش که مداخل حروف خود بر ۲۸ قسم مختلف منقسم است.

توضیح مطلب اینکه حروف را باید مشتمل بر انواعی دانست. حروف بر ۲۵۲ نوع منقسم میگردد از جمله : حروف مسروری و حروف مکتوبی و ملفوظی و حروف بروج و حروف کواکب و حروف منقلب و حروف منازل  حروف ممتزج و حروف تاج و حروف سعد و نحس و مجزوم و مکسور و شمالی و جنوبی و ….. در مراتب حروف یک قانون صدوبیست گانه حکم فرماست. از لحاظ نجومی حروف فوق الارض و حروف تحت الارض منازل برای استخراج طالع اهمیت دارد . در دوایر حروف مختلف مثل ابجد، باید به وضع و رفع و خفض و کسر و ضم و فتح و تناقص و تضعیف حروف توجه داشت.

* استخراج مداخل صغیر و کبیر .

*واژه ها .

*بدست آوردن اساس و نظیره و در مرحله بعد زبر و بینات حروف مستخرجه . در انواع نظایر باید خاطر نشان شود که هفتاد نظیره را میتوان برشمرد.

*تکسیر حروف (در اصطلاح ریاضی ضرب عددی در عددی ) و سپس تلخیص آنها .

توضیح مطلب این است که ضربها و جمعها و کسرهای جفری بر چهار نوع منقسم است :۱- متوافق ۲- مماثل ۳ -متداخل ۴ – متباین میباشند .

*مستحصله و در مراحل پایانی بررسی قوای اعداد و رسیدن به  پاسخ نهایی .

در علم الحروف کتابهای فراوان نگاشته گردیده که معروفترین آنها از جناب محی الدین (در مکنون و جوهر مصون ) و همچنین کتاب محمود دهدار عیانی (مفاتیح المغالیق ) است.

برگرفته از نوشته های دکتر احمدرضا بابایی

 

*****

 

سخنی مختصر در انواع مختلف بسط و تکسیر علم جفر , علم جفر چیست , معنی علم جفر , معنی کلمه جفر , معنی جفر ,  مستحصله در جفر , جفر پانزده سطری , تکسیر حروف در جفر , جفر جامع , جفر یا علم الحروف , علم جفر و بسط و تکسیر , سخنی مختصر در انوع مختلف بسط و تکسیر علم جفر , استاد دکتر احمدرضا بابایی , خواص حروف , خواص حروف ابجد , خواص جفر , خواص علم جفر